Parkinsonen Gaixotasunari (PG) buruz kontzientziatzeko, eta honen zergatiak eta tratamendu posibleak ikertzeko intentzioz, diru poltsa batekin ikerketa proiektu bati laguntzea erabaki zuen Aspargik 2014an. Parkinsonaren egun internazionalaren (apirilak 11) ostean elkarteak diru bilketari ekin zion, era berean proiektuak aurkezteko deialdi irekia zabalduz. Kolaborazioa bultzatzeko ideiarekin, proiektuak, gutxienez, Gipuzkoako bi ikerketa zentroren artean aurkeztu behar ziren.

2015eko martxoan, elkarteak 6.000€ko sariaren irabazlea ezagutarazi zuen, hau Inbiomedek eta nanoGUNEk aurkeztutako proiektua izan zen. Proiektua Inbiomed Fundazioko Rosario Sánchez Pernaute eta nanoGUNEko Amaia Rebollo etaAlexander Bittner, Ikerbasque ikerlaria, doktoreek burutzen dute. Elkarlaneko proiektu honen helburua PG-aren ikerketan eta tratamenduan erabiltzeko neuronak hazteko modu egokiena garatzea da.

2012an ekin zioten ikerketa proiektu honi, ama zeluletatik datozen neuronen hazkuntza eta transplantea nanomaterialen laguntzarekin aplikatzeko modu berriak pentsatzen hasi zirenean. “Gure ikerketaren helburua zelulak gure burmuinaren tankerako inguruan haztea da. Normalean, zelulak Petri plaketan tratatzen eta inkubatzen dira, laborategien barruan, baina emaitzak ez dira perfektuak izaten”, azaltzen du Sánchez-ek. “Hau, neurri batean, bere ingurune naturaletik kanpo haztearen ondorio dela uste dugu, beraz kondizio naturalagoak birsortzen dihardugu”, dio.

NanoGUNEko ikertzaileek “nanoingurune berezi bat sortzen dute, polimerozko zuntzez egindako matrize bat, non zelulak eroso sentitzen diren. “Elektroirutea deritzon teknika bat erabiltzen dugu, eta polimero-soluzio likido baten bitartez, zuntzekin marra oso finak marrazteko aukera daukagu. Polimeroa proteinekin eraldatzen dugu, gure burmuinean, neuronak bizi diren lekuan, ematen diren antzeko kondizioak sortuz”, azaltzen du Alexander Bittner-ek, Automihiztadurako taldearen buruak. Inbiomeden, ikerlariak fibrazko matrizearen barruan zelulak hazteaz arduratzen dira, zelulak neurona normalen moduan porta daitezen. Honela zelulak nola hazten diren, nola jokatzen duten eta nola zahartzen diren ikertu dezakegu.

Parkinsona tratatzeko ordezkapen terapiarako bidean

Rosario Sánchez-en iritziz, Parkinsonari ez zaio gaixotasun deitu behar, sindrome izena egokiagoa dela deritzo, jatorri ezberdinetako sintomen sorta baita. “Parkinsona emateko kausa anitz daudela dirudien arren, dopaminaren falta beti gertatzen da, hau sortzeaz arduratzen diren neuronak gainbeheratzen eta hiltzen direnean. Gaur egungo tratamenduek dopamina modu ezberdinetan ordezkatzen saiatzen dira (sendagaiak, zelulak edo geneak), honen bitartez Parkinsonaren sintomak hobetzeko: dardarak, mantxotasuna, programa motore batetik-bestera aldatzeko zailtasunak, etab.”, adierazten du Sánchez-ek.

“Gaixotasunen prebentziorako eta tratamendurako ideia berriek ez dira beti sendagaietan oinarritzen. Izatez, Parkinsonaren kasuan, kaltetutako zelulak aldatzea posible da”, azaltzen du Bittner-ek. “Arazoa zelula berrien beharrarekin dator: hazkuntza prozesuaren hasieran dauden ama zezulak behar ditugu, birprogramatu eta nahi ditugun zelulen moduan garatu daitezen”, dio Bittner-ek. “Birprogramazio” honek gaixoaren azaletik hartutako zelulak ama zeluletan bilakatzea ahalbidetzen du, esaterako.

Gaur egun Parkinsona tratatzeko experimentazio fasean dauden ordezkatze terapiak erabiltzen dira. Terapia hauek dopaminan oinarritutako sendagaien erabilerak dakartzan arazoei aurre egiteko alternatiba izan daitezke. Arazo hauek sendagaiak denborarekin eraginkortasuna galtzen dute eta gaixoak momentu bakoitzean behar duen dopamina kantitatea erabakitzea beste zailtasun bat da. “Zelulak erabiliz, dopamina kantitatea automatikoki erregula daitekeela uste dugu, zelulek sensoreak, (dopamina) errezeptoreak dituztelako” azaltzen du Sánchez-ek. “Dena den, ordezkatze teknika klasikoen arazo nagusietako bat zelula kantitate nahikoa biltzea da, zelula hauek garatze prozesuaren hasiera fasean dauden enbrioietatik atera behar direlako”, dio. Honegatik beharrezkoa da ama zeluletatik neurona funtzional onak lortzea.

Bekak 3.000€koak dira proiektuak irauten duen epe osorako eta ezin dira helburu berbera duten beste laguntzekin bateragarriak. Interesa duten ikasleek aipatutako master titulazioetan izen emanda eta onartuak egon beharko dute laguntzak jasotzeko. Hautagaiek, esteka hau jarraituz proiektuaren eta bekak eskatzeko prozesuaren inguruko informazio guztia topatuko dute.

Bekez gain, beste titulazio ofizialetako master ikasleek ere nanoGUNEko ikerketa taldeen baitan master tesia egiteko aukera dute.

NanoGUNEk Udako Praktika Programan parte hartzeko urteroko deialdia zabaldu berri du.

Aurten, 13 proiektu eskaintzen ditugu 3. eta 4. mailako Fisikako, Kimikako, Biologiako, Ingeniaritzako eta Matematiketako unibertsitateko ikasleei. Programa honen bidez, udan hilabete eta erdiz edo bi hilabetez, puntako ikerketa zentro bateko jarduera bertatik bertara ezagutzeko aukera ematen zaie. Izan ere, unibertsitateko ikasleak nanoGUNEko ikertzaileekin batera aritzen dira ikerketa-proiektuetan, hala nola nanomagnetismoaren, automihiztaduraren, nanobiomekanikaren, nanogailuen, nanomaterialen, nanoirudiaren edo nanoingeniaritzaren arloetan, besteak beste.

Proiektuei, ordutegiei, ordainsariari eta abar-i buruzko informazioa ondorengo helbidean aurkitu daiteke: https://www.nanogune.eu/eus/udako-praktikaldiak

Hautaketa prozesuan parte hartzeko interesa dutenek mezu elektroniko bat bidali behar dute, otsailaren 5erako, webgunean agertzen den helbidera, beren espediente akademikoarekin eta curriculum vitaearekin. Hautatzen diren ikasleei otsailaren 17 edo 24ean egingo zaie elkarrizketa.

Asteartean, ekainak 19an, uda honetan CIC nanoGUNEn praktikak egingo dituzten ikasleei ongietorria eman diegu. Jose M. Pitarke, zentroko zuzendariak, nanoGUNEren ibildideari buruz emandako hitzaldian ikasleen proiektuak zuzenduko dituzten ikertzaileak ere egon ziren.

Ikasleak nanoGUNEko ikerketa talde desberdinetan arituko dira lanean, nanooptika, nanogailu eta nanomagnetismo taldeetan besteak beste. Bi hilabete hauetan proiektu bat egingo dute taldeko ikertzaile baten gidaritzapean.

Zenbaitek hilabete hasieran praktikak hasi zituzten eta taldeko lanean sartuta daude erabat. "Egia esan, bat-batean hasi ginen, lehen egunean bertan laborategira eraman ninduten", dio Amaia Ochandorena, UPV/EHUko Biokimika eta Biologia Molekularreko ikasleak.

Ikasle guztiek CIC nanoGUNE ezagutzen zuten aldez aurretik eta azpimarratu zuten "ikerketa-zentro garrantzitsu bat dela" eta "gai interesgarriekin lan egiten duela".

Ikasle hauentzat, eta gradu ikasleentzat oro har, nanoGUNEk zentroarekin harremana izateko aukera ematen die Gradu Amaierako Lana  edo Master Amaierako Lana eginez, azken honetarako urtero beka deialdi bat ere egiten duelarik.

Programa horri esker, Fisikako, Kimikako, Biologiako eta Ingeniaritzako 3. eta 4. mailako unibertsitateko hamar ikasleri hilabete eta erdiko edo bi hilabeteko praktikaldia egiteko aukera emango die nanozientzian espezializatutako euskal zentroak. Unibertsitateko ikasleak nanoGUNEko ikertzaileekin batera arituko dira ikerketa-proiektuetan, hala nola elektroi/spin fenomenoak eta magnetismoa, nanoeskalako optika, nanoeskalako materialak eta nanobioingeniaritza arloetan.

Interesdunek otsailaren 16a baino lehen nanoGUNEren webgunean egin beharko dute Udako Praktika Programan parte hartzeko eskaera. NanoGUNEren webgunean (www.nanogune.eu) aurkitu dezakete ikasleek deialdiari buruzko informazio xehea.

Elektrospinning-aren arloan ikertzen dihardu nanoGUNEko ikertzaileak eta beka honi esker asmoa da teknologia berri bat sortzea Novaspider 3D inprimaketa-ekipoarekin elkarlean.

“Gazte ekintzailetza” izeneko programaren helburua da enpresa arloko ideia edo ekimenak laguntzea. Modu horretan, ekintzailetzaren kultura zabaldu eta aktibatu nahi da bekak jaso dituzten 25 ikasleen artean, unibertsitate arloan sor litezkeen enpresa ekimenak laguntzeko.

Hautatutako proiektuek 3.600 eurotako laguntza ekonomikoa jasoko dute. Gainera, UPV/EHUk mentoreen sare bat jarriko du beren esku, proiektua garatu ahala aholkularitza profesionala eskaintzeko, eta ikastaro espezifiko bat antolatuko du ekintzailetza eta berrikuntzari buruz.

CardioPrint-ek 3D inprimaketaren, biomaterialen eta zelula amen ikerketaren azken berrikuntzak modelizazio konputazionalarekin konbinatzen ditu, bihotz-ehun biomimetikoa eta pertsonalizatua diseinatzeko.

Aplikazio-eremuen aniztasun horrek egiaztatzen du nanozientziaren ikerketak aldakortasun handia duela, eta metodo eta teknologia lizentziadunak gehitzeak agerian uzten du industria-prozesuak eta -produktuak hobetzeko eta horiei balioa eransteko gaitasuna. “Gure helburua da bikaintasuneko ikerketa egiten jarraitzea eta enpresen lehiakortasuna hobetzeko gai diren garapen zehatzak sektore ekonomikora transferitzea”, azaldu du Ainara Garcia Gallastegui nanoGUNEko teknologia-transferentziaren arduradunak.

CIC nanoGUNEk Udako Praktika Programan parte hartzeko urteroko deialdia zabaldu berri du. Programa honen bitartez, nanoGUNEk aukera paregabea eskaintzen die unibertsitateko ikasleei puntako ikerketa-zentro bateko jarduera bertatik bertara ezagutzeko.

Adinagatik, gaixoetasunengatik edo kalteengatik ehunak konpontzea eta ordezkatzea eta organoen funtzionaltasuna galtzea zahartzen ari den egungo gizartearen premia mediko larrienetako bat da. NanoReMedi partzuergoak funtsezko eta garrantzi handiko gai horri heltzen lagunduko du, peptidoetan oinarritutako nanomaterial funtzionalen diseinuan, prestaketan, karakterizazioan eta baliozkotzean oinarrritutako ikuspegi zientifiko berri eta eraginkorra erabiliz.

Gaur egungo gizarteak datu digitalak gordetzeko gero eta baliabide energetiko gehiago behar ditu. Datu-zentroen elektrizitate-kontsumoa berotegi-efektuko gasen emisio guztien % 2 da, eta 2030erako % 8ra iristea espero da. Horregatik, informazio digitala biltegiratzeko modu berriak bilatzea premiazkoa da, toki gutxiago hartzen dutenak, seguruak, jasangarriak, merkeak eta energia gutxiago erabiltzen dutenak, alegia.